راهنمای نویسندگان : راهنما: چگونه مقاله نقد بنویسیم
چگونه یک مقاله نقد بنویسیم؟
نقد با خلاصه نویسی پژوهش تفاوت دارد. خلاصه یک مقاله پژوهشی یا یافته تحقیقاتی به دنبال اشتراک نکات کلیدی متن است تا خواننده بتواند تصویر واضحی از موضوع به دست آورد. یک نقد ممکن است شامل یک خلاصه مختصر باشد، اما تمرکز اصلی باید بر ارزیابی و تحلیل نویسنده از خود تحقیق باشد. نقد مقاله، کتاب، طرح پژوهشی یا تحلیل یک اثر دیتامحور، ایجاب می‌کند که یک تحقیق را به صورت انتقادی بخوانید و نقاط قوت و ضعف موضوع را شناسایی و ارزیابی کنید. مقاله نقد دارای سه مرحله اصلی «برداشت کلی»، «جمعآوری نکات نقد» و «ساختاربندی مقاله نقد» است که با توجه به موضوع و نوع نقد از سوتیترهای هر مرحله در تعریف ساختار نقد استفاده می‌شود:
مرحله اول: برداشت کلی
در گام نخست لازم است مقاله، کتاب، پروژه اجرا شده یا متن پژوهشی انتخابی با هدف دریافت دید کلی از موضوع و ادراک آن، مطالعه شود.
یک نقد خوب باید منعکس‌کننده نظر کارشناسی و تحلیلی منتقد در مورد موضوع باشد. برای شکل‌دادن به چنین نظری، باید متن مطالعه شده اریابی انتقادی شود و شواهد جمعآوری شده نقد را دسته‌بندی کرد.
هنگام خواندن به نکات زیر توجه کنید:
-
نویسنده چقدر در موضوع انتخاب شده واجد شرایط است.
-
عنوان مطلب پژوهشی بررسی شده
-
ارجاعات علمی در مقاله
-
بیان مسئله یا مشکل اصلی آشکار شده در مطلب گزینش شده.
-
هدف، روش تحقیق، رویکرد و یافته‌های کلیدی.
-
بررسی روش‌های تحقیق
-
ارزیابی نتایج
-
بررسی هرگونه سوگیری در مقاله
-
تعریف کیفیت کلی کار پژوهشی انجام شده
-
ارزیابی منابع استفاده شده
مرحل دوم: جمعآوری نکات نقد
سؤالات اصلی که باید هنگام نوشتن مقاله نقد به آنها پاسخ داد:
-
آیا عنوان مقاله واضح و مناسب است؟
-
مخاطبان مقاله چه کسانی هستند؟
-
آیا مقاله برای مخاطب عام طراحی شده است؟ یا برای گروه خاصی از مخاطبان جذاب است و از زبان قابل فهم برای آن مخاطب استفاده می‌کند؟
-
آیا چکیده مقاله به شکل صحیح، مرتبط با محتوای مقاله و خاص ارائه شده است؟
-
آیا هدف ذکر شده در مقدمه مشخص شده است؟
-
پیام اصلی نویسنده در صدد رساندن چه نکته پژوهشی چیست؟ آیا این پیام واضح است؟
-
آیا در برداشت ها و حقایق نویسنده اشتباهی وجود دارد؟
-
آیا بحث مرتبط و ارزشمند است؟
-
آیا نویسنده منابع معتبر و قابل اعتماد ذکر کرده است؟
-
آیا ایده‌ای پیدا کردید که در مقاله بیش از حد تأکید شده یا کم‌تأکید شده باشد؟
-
آیا معتقدید برخی از بخش‌های متن باید بسط، فشرده یا حذف شوند؟
-
آیا همه اظهاراتی که نویسنده بیان می‌کند روشن است؟
-
مفروضات اصلی نویسنده چیست؟
-
آیا رویکردها و روش های تحقیق مورد استفاده مناسب هستند؟
-
آیا روش‌های کمی یا کیفی موضوع مناسب هستند؟
-
آیا محتوای تکراری وجود دارد؟
-
آیا منابع پژوهش با تئوری و یا ادبیات قبلی مرتبط است و موضوع پژوهش را پشتیبانی می‌کنند؟
-
آیا نتیجه گیری واضح و منطقی است؟
-
آیا نویسنده در کار خود به نتیجه روشنی رسیده است؟
مرحله سوم: ساختاربندی مقاله نقد
مقاله نقد باید به درستی ساختاربندی شود. یک مقاله نقد شامل چهار بخش است: سوال اصلی نقد، بیان مسئله یا مقدمه نقد، تحلیل و نتیجه. برای ساختاربندی درست این چهار بخش، چک لیست ارائه شده به منتقد کمک می‌کند، ساختار مقاله نقد خود را به درستی تعریف کند.
۱. سوال اصلی نقد
قبل از شروع بیان مسئله، سوال اصلی نقد نوشته می‌شود. این سوال بیان کننده مهمترین نکته نقد و رویکرد نویسنده در تحلیل موضوع است.
۲.مقدمه/ بیان مسئله
آیا نویسنده مشکل را بیان می‌کند؟
آیا بیان مسئله با منابع مطالعه شده مطابقت دارد؟
آیا مشکل بیان‌شده قابل تحقیق است؟
آیا نویسنده اطلاعات زمینه‌ای در مورد چالش پژوهش ارائه می‌دهد؟
آیا نویسنده در مورد اهمیت مسئله بحث می‌کند؟
آیا نویسنده به متغیرها و همبستگی آنها اشاره می‌کند؟
آیا نویسنده صلاحیت کافی برای انجام این مطالعه خاص را دارد؟
آیا همه مراجع به درستی ذکر شده است؟
آیا بیشتر منابع مورد استفاده نویسنده منابع دست اول هستند؟
آیا نویسنده به تحلیل، نقد و مقایسه منابع و یافته‌ها پرداخته است؟
آیا نویسنده ارتباط ارجاعات خود را توضیح می‌دهد؟
آیا بررسی ادبیات به خوبی سازماندهی شده است؟
۳. تحلیل
آیا نویسنده آمار توصیفی مناسبی ارائه کرده است؟
آیا نویسنده همه فرضیه‌های خود را آزمایش کرده است؟
آیا نویسنده به صراحت از منطق استقرایی استفاده شده برای تولید نتایج در مطالعه کیفی خود استفاده کرده است؟
آیا نتایج واضح و منطقی است؟
آیا جداول و اشکال ارائه شده به راحتی قابل درک، مرتبط و سازماندهی شده هستند؟
آیا اطلاعات جداول و شکل‌های ارائه شده نیز در متن آمده است؟
۴. بحث و نتیجه‌گیری
آیا نویسنده هر یافته‌ای را که درارتباط با موضوع است به صورت خوانا و صریح بحث می‌کند؟
آیا نویسنده هر یافته‌ای را موافق یا مخالف با یافته‌های قبلی سایر متخصصان مورد بحث قرار می‌دهد؟
آیا نویسنده اثرات احتمالی متغیرهای کنترل‌نشده را در یافته‌ها مورد بحث قرار می‌دهد؟
آیا نویسنده مفاهیم نظری و عملی یافته‌های خود را مورد بحث قرار می‌دهد؟
آیا نویسنده پیشنهادی در رابطه با تحقیقات آتی دارد؟
آیا نویسنده پیشنهادات خود را بر اساس اهمیت عملی مطالعه شکل می‌دهد؟